فهرست مطالب
کنتاکتور چیست؟
نصب کنتاکتور همچون رله‌ها عمل می‌کنند. رله تجهیزی است که همچون کلید تبدیل است، با این اختلاف که جریانی که به بوبین آن متصل می‌گردد، فرآیند قطع و وصل تیغه‌های داخلی آن را صورت می‌دهد.
کنتاکتور در حقیقت یک کلید مغناطیسی است که یک جریان بزرگتر را از طریق یک جریان کوچک تحت کنترل (قطع و وصل) قرار می‌دهد؛ به این مفهوم که به جای اینکه کاربر کلید را قطع و وصل نماید، یک جریان کوچک را به کنتاکتور ارسال می‌کند و کنتاکتور آگاه می‌شود که می‌بایست کلید داخلی خود را به وضعیت روشن و زمانی که آن جریان کوچک متوقف شود، کنتاکتور آگاه می‌شود که می‌بایست کلید داخلی خود را به وضعیت قطع تغییر دهد؛ البته به وسیله‌ی تیغه‌های کمکی، خلاف این فرآیند نیز امکان پذیر است. کنتاکتورها شامل ۲ نوع تک فاز و سه فاز می‌شوند.
روش نصب کنتاکتور
در ظاهر این تجهیز تنها تعدادی پیچ مشاهده می‌شود که مکان اتصال سیم‌های برق هستند؛ اما داخل این تجهیز قطعاتی شامل موارد زیر تعبیه شده است که برای توضیح روش نصب کنتاکتور ابتدا می‌بایست با اجزای داخلی و شیوه کارکرد آن‌ها آشنایی نسبی داشت.
🔶 بوبین: یک سیم پیچ بوده که زمانی به آن برق متصل می‌شود، خاصیت آهنربایی بدست می‌آورد.
🔶 هسته ثابت فلزی
🔶 هسته متحرک فلزی
🔶 فنر بازگشت هسته متحرک
🔶 سه تیغه تحت عنوان تیغه‌های قدرت که در وضعیت عادی باز می‌باشند.
🔶 تیغه کمکی NO: در وضعیت عادی باز بوده و تیغه کمکی NC -که در وضعیت عادی بسته است؛ البته عمده‌ای از کنتاکتورها از تیغه کمکی NO و NC برخوردار نیستند و می‌بایست به شکل یک قطعه مجزا آن‌ها را از بازار خریداری نمود و بر روی کنتاکتور نصب کرد.
کارکرد کنتاکتور به این ترتیب است که یک بوبین درون آن تعبیه شده و زمانی که به این بوبین یک جریان ضعیف متصل می‌شود، این قطعه خاصیت آهنربایی بدست می‌اورد و یک هسته متحرک فلزی را به سوی خود می‌کشد و در پی حرکت این هسته متحرک به سوی بوبین، شاهد برخورد یک تعدادی از کنتاکت‌های فلزی در کنتاکتور خواهیم بود.
کنتاکتور ۳ فاز
مراحلی را که در داخل کنتاکتور ۳ فاز روی می‌دهد از قرار زیر است:
1. جریان سیم فاز با استفاده از یک کلید یک پل به سوی بوبین برقرار می‌گردد.
2. با این فرآیند، بوبین خاصیت آهنربایی بدست آورده و یک هسته فلزی متحرک را به سوی خود می‌کشد.
3. در پی حرکت هسته متحرک به سوی بوبین، یک تعدادی از کنتاکت تیغه فلزی با یکدیگر تماس می‌یابند که تیغه‌های قدرت و تیغه‌های NO شامل آن می‌شود. با این فرآیند یک تعدادی از کنتاکت‌های فلزی نیز هستند که تماس آن‌ها از بین خواهد رفت که به آن‌ها تیغه‌های NC گفته می‌شود.
4. و در انتها با برقراری تماس تیغه‌های قدرت، برق ۳ فاز به موتور خواهد رسید و موتور اقدام به چرخش می‌نماید و تا هنگامی که کلید یک پل متصل است و برق به بوبین خواهد رسید، موتور به چرخش خود ادامه می‌دهد.
از آنجا که بوبین کنتاکتور ۳ فار برق بسیار کمی صرف می‌نماید، حتی از سیم‌های نمره پنج دهم نیز می‌توان برای سیم‌های فاز و نولِ ورودی به بوبین استفاده نمود، اما در سیم‌های R ،S ،T که برق موتور را تهیه می‌کنند، می‌بایست سیم‌های کلفت‌تر و متناسب با ظرفیت موتور را مورد استفاده قرار داد. هر تجهیزی که بتواند یک فاز را به بوبین متصل نماید، می‌تواند به عنوان جایگزین کلید یک پل در مدار تعبیه شود. سیم خروجی فتوسل نوری (سیم قرمز) در شب فعال شده و فاز به بوبین کنتاکتور خواهد رسید و در پی آن بوبین فعال می‌گردد.
به دنبال فعال شدن بوبین، هسته متحرک فلزی به بوبین جذب شده و در نتیجه تیغه‌های داخل کنتاکتور تغییر وضعیت می‌دهند. در این زمان سیم فاز دیگری که قادر به تحمل جریان بیشتری است، با استفاده از یکی از تیغه‌های قدرت به چراغ‌ها متصل شده و چراغ‌ها روشن خواهند شد. کنتاکتورهای ۳ فاز را می‌توان برای برق تک فاز نیز به کار گرفت، اما خلاف این موضوع امکان‌پذیر نیست. به کارگیری کنتاکتور تکفاز یا سه فاز در یک مدار تفاوتی چندانی ندارد، اما از آنجا که مدل سه فاز در بازار به سهولت یافت می‌شود و تفاوت قیمت زیادی نیز با مدل تک فاز ندارد، کاربرد بیشتری دارد.
تعداد چراغ‌ها چنانچه کم باشد، می‌توان کنتاکتور را از مدار حذف نمود و برق چراغ‌ها را به طور مستقیم از فتوسل تأمین کرد؛ اما فرض بر این است که تعداد چراغ‌ها متعدد بوده و فتوسل در دسترس قادر به تحمل این میزان جریان نیست، به همین علت کنتاکتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. بوبین برخی از کنتاکتورها با استفاده از برق ۲۲۰ ولت و برخی دیگر نیز با استفاده از ولتاژهای گوناگون به طور مثال ۱۲ یا ۲۴ یا ۳۸۰ ولت و… فعال می‌گردند. کنتاکتورهایی در برق ساختمان و در برق صنعتی بیشتر به کار می‌روند که بوبین آن‌ها با ۲۲۰ ولت AC فعال خواهد شد.
پیچ‌های اتصال کنتاکتور سه فاز
1. در بخش فوقانی کنتاکتور ۲ ترمینال مشاهده می‌شود که با نشان A۱ و A۲ مشخص شده‌اند. این دو ترمینال سیم‌های ورودی به بوبین محسوب می‌شوند که می‌بایست به A۱ سیم فاز و به A۲ سیم نول اتصال پیدا کنند. (برق ۲۲۰ ولت AC)
2. شش ترمینالِ L۱ ،T۱ ،L۲ ،T۲ ،L۳ ،T۳ تیغه‌های قدرت به شمار می‌روند؛ به این مفهوم که زمانی که فاز و نول به A۱ و A۲ متصل شوند. در داخل کنتاکتور:
🔴 ترمینال L۱ به T۱ متصل می‌گردد.
🔴 ترمینال L۲ به T۲ متصل می‌گردد.
🔴 ترمینال L۳ به T۳ متصل می‌گردد.
3. در حال حاضر تنها دو ترمینال باقی مانده که عبارتند از ۱۳NO و ۱۴NO. این دو ترمینال، رمینال‌های تیغه کمکی NO هستند. به این مفهوم که زمانی فاز و نول به A1 و A2 اتصال یابند، این دو ترمینال در داخل کنتاکتور به یکدیگر وصل خواهند شد.
کنتاکتور تک فاز
کارکرد و شیوه نصب کنتاکتورهای تک فاز نیز به طور کامل مشابه کنتاکتورهای ۳ فاز است، با این اختلاف که در آن‌ها تنها یک تیغه قدرت تعبیه شده است. از آنجا که نوع تک فاز به دشواری در بازار یافت می‌شود و تفاوت قیمت زیادی نیز با مدل ۳ فاز ندارد؛ همواره پیشنهاد می‌شود که از نوع ۳ فاز بهره ببرید، حتی چنانچه با برق تک فاز سر و کار دارید. نظرات و سؤالات خود را برای ایپاراد کامنت کنید؛ در اولین فرصت پاسخگوی شما خواهیم بود.
نوشته شده در تاریخ ۹ آذر ۱۴۰۰
